De razzia

Het is woensdag 11 november 1942 ca. 16:00 uur. Het begint al te schemeren wanneer plotseling een groot aantal overvalwagens met Grüne Polizei bijgestaan door Nederlandse agenten bij de poort van de fabriek verschijnt.

Onmiddellijk worden alle in- en uitgangen van de fabriek hermetisch afgesloten. De lopende band wordt stilgezet, de omroepinstallatie uitgeschakeld. Niemand mag het terrein af. Niemand mag iets zeggen. Zwijgend en angstig wachten de personeelsleden af wat er gaat gebeuren.

Alle werknemers moeten zich verzamelen. Hun persoonsbewijzen worden gecontroleerd. Vervolgens met een snauw het bevel: Joden aan de ene kant, niet-Joden aan de andere kant. Met grof geweld worden ze van elkaar gescheiden.

Zoals Roosje Koehof, die op de gummiplak-afdeling werkt, later vertelt: “We werden als schapen en bokken gescheiden.” (Zie ‘Persoonlijke verhalen’ voor haar volledige ooggetuige verhaal)

De niet-Joden moeten zich verzamelen in de kantine en op verdere orders wachten. Er mag niet gesproken worden. Stilte, angst, onzekerheid.

Rond acht uur ’s avonds zien ze dat hun Joodse collega’s op de overvalwagens worden geladen. Pas daarna mogen ze naar huis. Na enkele dagen sijpelen de berichten door over het lot van hun weggevoerde collega’s en hun familieleden:

Hollandse Schouwburg, Westerbork en niet lang daarna Auschwitz.

826 mannen, vrouwen en kinderen opgepakt en weggevoerd.

Slechts 8 mannen overleven het.

 

Waarom besloot de bezetter, ondanks de ‘Sperre’, tot de razzia?

Het Parool heeft in november 1992 een uitstekend artikel van Annemieke van Bockxmeer gepubliceerd waarin zij het volledige verhaal over de razzia vertelt: wat eraan vooraf ging en wat voor de Duitse bezetter de hoofdredenen ervoor waren. Door de goed gedocumenteerde informatie is dit artikel nog steeds van groot belang. Het is hieronder te lezen in PDF-bestand.

Deel 1 artikel Het Parool 7 november 1992

Deel 2 artikel Het Parool 7 november 1992

 

Annemieke van Bockxmeer (1946) studeerde Nederlands, filosofie en archiefwetenschap. Van 1989 tot 2012 was zij verbonden aan het NIOD, waar zij vanaf 1996 verantwoordelijk was voor de archieven. Tussen 2008 en 2012 zette zij het Netwerk Oorlogsbronnen op, een digitaal netwerk van alle Nederlandse archieven en collecties over de Tweede Wereldoorlog: www.netwerkoorlogsbronnen.nl